ดอกอัญชัน มีประโยชน์จริงไหม??

ดอกอัญชัน เป็นไม้เถา มีดอกสีม่วงอมน้ำเงินสวยงามตามธรรมชาติ ทำให้นิยมนำมาคั้นเป็นสีผสมอาหาร คุณประโยชน์ของดอกอัญชันยังครอบคลุมไปถึงสรรพคุณทางยาอันหลากหลาย เช่น ลดไข้ แก้หอบหืด เป็นต้น

                โดยมีส่วนประกอบของแอนโทไซยานิน ฟลาโวนอยด์ สเตียรอยด์ และไตรเตอร์ปินอยด์  ซึ่งเชื่อว่ามีคุณสมบัติช่วยรักษาปัญหาสุขภาพต่าง ๆ เช่น ลดอาการปวดบวมอักเสบ ถอนพิษแมลงสัตว์กัดต่อย ขับปัสสาวะ รักษาโรคเบาหวาน ต้านการแข็งตัวของเลือด เป็นต้น ผู้คนจึงนิยมนำเมล็ด ต้น ดอก หรือรากของอัญชันมาใช้โดยหวังสรรพคุณดังกล่าว นอกจากนี้ อัญชันยังมีคุณประโยชน์ทางยาด้านอื่น ๆ ซึ่งมีการศึกษาทางวิทยาศาสตร์เพื่อพิสูจน์ประสิทธิภาพอย่างกว้างขวาง ดังนี้

                เสริมสร้างความจำ หากกล่าวถึงคุณประโยชน์ของอัญชันแล้ว พืชชนิดนี้ได้ชื่อว่าช่วยเสริมสร้างความจำและสติปัญญา ดังปรากฏในงานวิจัยที่มีการศึกษาอย่างแพร่หลาย ผลการศึกษาหนึ่งชี้ให้เห็นว่าสารสกัดแอลกอฮอล์จากดอกอัญชันช่วยป้องกันการเสื่อมถอยของความจำในหนูทดลอง เช่นเดียวกับการศึกษาอีกชิ้นหนึ่งที่ให้หนูทดลองกินยาตำรับอินเดียผสมสารสกัดอัญชันในปริมาณ 3 กรัม ต่อน้ำหนักตัว 1 กิโลกรัม ติดต่อกัน 60 วัน แล้วพบว่าเซลล์สมองของหนูถูกทำลายน้อยลง นอกจากนี้ งานวิจัยเมื่อไม่นานมานี้ได้ให้หนูที่ป่วยเป็นโรคเบาหวานกินตำรับยาสมุนไพรที่มีส่วนผสมของรากอัญชันและพืชชนิดหนึ่งของศรีลังกาเป็นเวลา 30 วัน เมื่อวัดผลแล้วปรากฏว่ายาดังกล่าวมีประสิทธิภาพช่วยลดความเสียหายของเซลล์สมองที่เป็นผลจากโรคเบาหวาน และส่งผลให้ประสิทธิภาพด้านความจำของหนูทดลองเสื่อมถอยน้อยลง ซึ่งอาจกล่าวได้ว่าดอกอัญชันมีสรรพคุณช่วยป้องกันการเสื่อมสมรรถภาพด้านความจำจากการที่เซลล์สมองถูกทำลายได้ สอดคล้องกับการศึกษาอีกชิ้นที่แสดงผลว่าหนูที่ได้รับสารสกัดจากรากอัญชันมีความจำและเรียนรู้ได้ดีกว่าหนูที่ไม่ได้รับสารสกัดดังกล่าว

รักษาโรคทางระบบประสาทและสมอง โรคทางสมองเกิดได้จากหลายสาเหตุ เช่น ความผิดปกติของยีน ความผิดปกติของระบบประสาท การได้รับบาดเจ็บที่ไขสันหลัง การติดเชื้อ เป็นต้น โดยผู้ป่วยจะมีปัญหาเกี่ยวกับการทำงานร่วมกันของสมอง ไขสันหลัง และเส้นประสาท ส่งผลให้อวัยวะในร่างกายทำงานไม่ปกติ ปัจจุบันมีงานวิจัยหลายชิ้นศึกษาสรรพคุณทางยาของพืชหลากหลายชนิดที่อาจส่งผลดีต่อโรคทางระบบประสาทและสมอง เพื่อหาแนวทางการรักษาและป้องกันแผนทางเลือก รวมทั้งดอกอัญชันและส่วนต่าง ๆ จากพืชชนิดนี้ ซึ่งมีงานวิจัยหนึ่งที่พบว่าสารสกัดจากรากอัญชันมีส่วนประกอบของสารพฤกษาเคมีที่อาจช่วยต้านอาการป่วยของโรคอันเกิดจากภาวะเสื่อมของระบบประสาทและสมอง รวมทั้งรักษาอาการซึมเศร้าได้ตามที่มีกล่าวไว้ในตำรับยาอายุรเวชของอินเดีย

ต้านอนุมูลอิสระ สรรพคุณทางยาที่สำคัญของพืชหลายชนิดคือช่วยป้องกันเซลล์ในร่างกายไม่ให้ถูกทำลายจากอนุมูลอิสระ เช่นเดียวกับดอกอัญชันที่นับเป็นพืชอีกชนิดที่มีฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระ โดยงานวิจัยหลายชิ้นชี้ให้เห็นว่าดอกอัญชันอาจมีสรรพคุณช่วยลดความเสียหายของเซลล์ที่เกิดจากอนุมูลอิสระ และอาจมีประโยชน์ในการช่วยรักษาและป้องกันปัญหาสุขภาพหลายประการ ตัวอย่างงานวิจัยชิ้นหนึ่งที่ศึกษาในด้านนี้โดยนำกลีบดอกอัญชันมาสกัดสารเคมีและทดสอบในหลอดทดลอง พบว่าดอกอัญชันมีฤทธิ์ปกป้องเซลล์เม็ดเลือดแดงจากการทำลายของสารอนุมูลอิสระ นอกจากนี้ ผลการทดลองของงานวิจัยอีกชิ้นก็แสดงให้เห็นว่าสารสกัดดอกอัญชันมีสารเควอซิทินและแอนโทไซยานินที่อาจเป็นประโยชน์โดยช่วยลดการอักเสบของเซลล์ และอาจนำมาใช้เป็นยาหรือสารสกัดสำหรับป้องกันปัญหาสุขภาพที่ก่อให้เกิดอาการอักเสบเรื้อรังได้

ลดไข้ สรรพคุณด้านการลดไข้ของอัญชันได้รับการกล่าวอ้างอยู่บ้าง ซึ่งทางวิทยาศาสตร์ได้ศึกษาเพื่อค้นหาคำตอบในเรื่องนี้ ดังปรากฏงานวิจัยหนึ่งที่พบว่าหนูทดลองมีอาการบวมที่อุ้งเท้าและมีไข้ลดลงหลังได้รับสารสกัดรากอัญชันเข้าไป ยิ่งไปกว่านั้น อัญชันอาจมีสรรพคุณรักษาอาการป่วยได้เหมือนยาแก้ไข้ที่ใช้กันทั่วไป เนื่องจากมีการศึกษากับหนูทดลองอีกชิ้นหนึ่งชี้ให้เห็นว่าสารสกัดอัญชันช่วยลดอาการตัวร้อน เป็นไข้ โดยออกฤทธิ์นานถึง 5 ชั่วโมง ซึ่งเทียบเท่ากับการรับประทานยาพาราเซตามอล

แก้หอบหืด สรรพคุณของอัญชันอีกประการหนึ่งที่มีการกล่าวอ้างกันคือช่วยลดอาการแพ้อันเป็นสาเหตุจากโรคหืด ความเชื่อนี้มีการพิสูจน์ทางวิทยาศาสตร์ให้เห็นบ้าง ดังปรากฏในการทดสอบสรรพคุณรักษาหอบหืดของรากอัญชันกับหนูทดลอง ผลลัพธ์พบว่าหนูทดลองมีปฏิกิริยาภูมิแพ้ต่อสารบางอย่างน้อยลงหลังได้รับสารสกัดจากรากอัญชัน จึงอาจกล่าวได้ว่ารากอัญชันมีคุณสมบัติช่วยลดปฏิกิริยาภูมิแพ้ที่เป็นสาเหตุของโรคหืดได้

ลดคอเลสเตอรอล ภาวะคอเลสเตอรอลในเลือดสูงนับเป็นอีกปัญหาสุขภาพที่สำคัญ เนื่องจากทำให้เสี่ยงเกิดโรคหัวใจและหลอดเลือดได้ ทำให้ผู้คนต่างสรรหาพืชสมุนไพรที่เชื่อว่าช่วยลดไขมันในเลือดมารับประทานอย่างหลากหลาย และมีการศึกษาทางวิทยาศาสตร์เพื่อพิสูจน์ประสิทธิภาพอย่างกว้างขวาง ซึ่งอัญชันก็เป็นพืชอีกชนิดที่ถูกนำมาสกัดส่วนประกอบเพื่อทดสอบสรรพคุณข้อนี้ ดังงานวิจัยหนึ่งที่พบว่าสารสกัดจากรากและเมล็ดอัญชันช่วยลดระดับคอเลสเตอรอลในหนูทดลองได้ โดยมีฤทธิ์เทียบเท่ากับยารักษาไขมันในเลือดสูงอย่างอะทอร์วาแสตนติน และเจมไฟโบรซิล